FOLIA TORUNIENSIA 9-10/2009-2010

Szczegóły
Kategoria: Folia Toruniensia
Odsłony: 1423

FOLIA TORUNIENSIA 9-10/2009-2010

Folia Toruniensia / red. Janusz Tandecki. – [T.] 9-10 (2009-2010). – Toruń : Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska, 2010. -ISSN 1641-3792.

 
ARTYKUŁY
Anna Kornelia Jędrzejewska

Gotyckie iluminacje Catena aurea super Marcum ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu

s. 7-32

W Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu przechowywany jest niezwykle interesujący rękopis zawierający komentarze Tomasza z Akwinu do Ewangelii św. Marka (Catena aurea super Marcum). Ta bogato zdobiona księga stanowi znakomite źródło dla badań nad problematyką średniowiecznego iluminatorstwa krzyżackiego oraz w szerszym ujęciu pomorskiego. Autorka artykułu przedstawiła dzieje rękopisu, jego zawartość oraz „rozświetlające” treść dekoracje malarskie, przybliżając przy tym w przystępny sposób praktykę tworzenia tego typu kodeksów w średniowieczu.

Grażyna Zielińska

William Hogart – punkty widzenia artysty-grafika, malarza, wydawcy, moralizatora z przełomu XVII/XVIII wieku oraz artysty-konserwatora dzieł sztuki z przełomu XX/XXI wieku i implikacje dla bibliotekarzy (z inspiracji dwustuletnią książką ze zbiorów specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu)
s. 33-44
Przedstawione w znajdujących się w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej albumach i książkach grafiki Williama Hogartha (1697-1764), angielskiego malarza i grafika, twórcy rysunkowych satyr i rycin, jak również własne doświadczenia konserwatorsie autorki stały się podstawą dla rozważań nad formą i znaczeniem książki dawniej oraz współcześnie.

Andrzej Mycio
Struktura proweniencyjna rękopisów pochodzących z tak zwanych zbiorów zabezpieczonych w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu

s. 45-55

W Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu przechowywane są cenne manuskrypty (około 770 woluminów) pochodzące z księgozbiorów niemieckich bibliotek z terenów „ziem odzyskanych” przez Polskę po II Wojnie Światowej. Te zbiory dokumentują głównie życie umysłowe na byłych terenach wschodnich Rzeszy. Autor przedstawił proweniencję kolekcji rękopisów ze zbiorów zabezpieczonych toruńskiej Biblioteki Uniwersyteckiej (m.in. z Biblioteki Państwowej i Uniwersyteckiej w Królewcu, tamtejszej Biblioteki Miejskiej, kolekcji wytworzonych w środowisku Niemców bałtyckich w Rydze i Dorpacie, Królewskiej Pruskiej Pomorskiej Generalnej Dyrekcji Ziemstwa w Szczecinie). Omawiane rękopisy są niezwykle cenne dla europejskiego i światowego dziedzictwa kulturowego.

Wiesław Sieradzan
Książki Bernharda Schmida (1872-1947) w Bibliotece Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

s. 57-66

Autor przedstawił księgozbiór prywatny Bernharda Schmida (1872-1947), związanego z Prusami Zachodnimi i Malborkiem niemieckiego konserwatora, historyka sztuki i architekta, przekazany po II wojnie światowej do Biblioteki Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zebrany przez B. Schmida zbiór to efekt planowego, systematycznego kolekcjonowania, rozpoczętego pod koniec XIX w. Autorowi artykułu udało się odnaleźć ponad sto książek, które należały do B. Schmida oraz wiele innych, które przypuszczalnie były jego własnością. Niektóre z nich zawierają ciekawe notatki, np. wypisy źródłowe z archiwaliów przechowywanych w Geheimes Staatsarchiv w Królewcu. Notatki, wycinki z gazet, fotografie, rysunki i luźne karteczki, które znajdują się w tych książkach oraz przyjęta przez ich właściciela zasada indeksowania treści pozwalają wniknąć w tajniki jego warsztatu.

Dorota Degen
Organizacja działalności wydawniczej uniwersytetów w Polsce w latach 1945-1956 na przykładzie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

s. 67-74

W artykule przedstawiono warunki działalności wydawniczej polskich uniwersytetów w okresie powojennym. Zachodzące w latach 1945-1956 przemiany polityczne zaowocowały przyjmowaniem określonych przepisów regulujących inicjatywy wydawnicze. W ich wyniku, po pierwszym okresie w miarę dużej samodzielności uniwersytetów w tym zakresie, państwo w coraz większym stopniu przejmowało nad nimi kontrolę.

Lidia Klimaszewska
Oficyna Drukarska Książnicy Miejskiej im. Mikołaja Kopernika w Toruniu (część II)

s. 75-84

W drugiej części artykułu poświęconego Oficynie Drukarskiej Książnicy Miejskiej im. M. Kopernika w Toruniu (pierwszy ukazał się w t. 8 Folia Toruniensia) autorka scharakteryzowała druki wydane w Oficynie na zamówienie Toruńskiego Towarzystwa Kultury i Towarzystwa Miłośników Torunia oraz prowadzonego przez Książnicę Ośrodka Informatyczno-Metodycznego Czytelnictwa Chorych i Niepełnosprawnych. Obszerny podrozdział poświęcony został wyróżniającym się starannym przygotowaniem i ciekawą szatą graficzną publikacjom opracowanym dla Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela w Toruniu.

 

REFERATY Z KONFERENCJI „Forum Toruniense”*

Wiesława Kwiatkowska
Średniowieczne biblioteki klasztorne w Toruniu

s. 85-93

Biblioteki toruńskich klasztorów franciszkanów i dominikanów należały do najstarszych i najbogatszych bibliotek w średniowiecznym Toruniu. Pod koniec XV wieku zbiory franciszkańskie liczyły około 355, a dominikańskie 265 woluminów. Obecnie jedynie nieliczne inkunabuły pochodzące z tych kolekcji znajdują się w polskich bibliotekach. Możemy je podziwiać między innymi w Toruniu, w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej oraz Biblioteki Głównej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Autorka scharakteryzowała księgozbiory gromadzone przez mnichów w średniowieczu oraz przedstawiła ich losy w następnych wiekach.

Waldemar Rozynkowski
O krzyżackich księgozbiorach liturgicznych w Prusach w świetle inwentarzy

s. 95-110

Inwentarze krzyżackich domów zakonych z terenów Prus z pierwszej połowy XV wieku stały się podstawą dla rozważań nad księgami liturgicznymi. Autor poddał analizie spisy zamieszczone w „Das grosse Ämterbuch des Deutschen Ordens“, „Das Marienburger Ämterbuch“ oraz „Das grosse Zinsbuch des Deutschen Ritterordens“. Na podstawie wzmianek w tych źródłach opracowana została lista ksiąg liturgicznych, omówiono również rodzaje rękopisów i druków wykorzystywanych w liturgii przez Krzyżaków (m.in. mszały, brewiarze i psałterze).

Adam Kucharski
Sarmata bibliofilem? Obraz biblioteki i książki w relacjach podróżnych czasów saskich

s. 111-123

Zawierające opisy podróży zagranicznych pamiętniki mieszkańców ziem polskich oraz ich listy stanowią bardzo ciekawe źródło dla badań nad recepcją kultury zachodniej. Z punktu widzenia bibliofilów i bibliotekoznawców szczególnie interesujące są wzmianki o odwiedzanych bibliotekach oraz książkach, które wzbudzały zainteresowanie podróżujących. W artykule omówiono relacje z pierwszej połowy XVIII w., pisane głównie przez młodych szlachciców podróżujących w celach edukacyjnych. Opisy odwiedzanych przez nich miejsc oraz listy zakupionych książek wyraźnie świadczą o dużej otwartości intelektualnej polskiej młodzieży czasów saskich.

* Konferencja została zorganizowana przez Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Wojewódzką Bibliotekę Publiczną – Książnicę Kopernikańską w Toruniu, Archiwum Państwowe w Toruniu, Muzeum Okręgowe w Toruniu oraz Polską Misję Historyczną w Würzburgu. Sesja odbyła się 11 grudnia 2009 roku w Towarzystwie Naukowym w Toruniu. Pozostałe dwa niemieckojęzyczne referaty zostaną opublikowane w Biuletynie Polskiej Misji Historycznej.

 

ŹRÓDŁA I MATERIAŁY

Kamila Maj
Mieczysław Leon Dereżyński (1909-1951), dziennikarz i pisarz. Bibliografia prac drukowanych
s. 125-141

 

RECENZJE

Rudolf Stöber, Deutsche Pressegeschichte, UVK UTB2716, wyd.2, Konstanz 2005, ss. 395, ISBN 3-8252-2716-2 (Włodzimierz Zientara)
s. 143-145

 

KRONIKA NAUKOWA

Wystawa „Blask gotyckich ksiąg. Rękopisy iluminowane na Pomorzu Wschodnim” – Muzeum Okręgowe w Toruniu 19.02.2008 – 11.03.2008 r. (Marta Czyżak, Anna Kornelia Jędrzejewska)
s. 147-150

Od Gutenberga do „globalnej wioski”. Wystawa inkunabułów ze zbiorów Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie w toruńskim Muzeum Uniwersyteckim (Sławomir Majoch)
s. 151-153

Jubileusz 85-lecia działalności Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu (Beata Madajewska, Anna Mazerska, Aleksandra Męczekalska)
s. 155-158

II Międzynarodowa Konferencja Open Access w Polsce. Toruń 14-15 stycznia 2010 roku (Bożena Bednarek-Michalska)
s. 159-160